KONU, ANA DÜŞÜNCE, YARDIMCI DÜŞÜNCELER

KONU

Hakkında konuştuğumuz ya da yazdığımız şeydir. Her şey konu olabilir. “Ağaç” hakkında konuşuyor ya da yazıyorsak konumuz, ağaçtır. Bunun gibi her şey hakkında konuşup yazabiliriz. Sözgelimi, “su”, “hava”, “toz”, “toprak”, “bahar”, “kuş”, “saç”, “tüy” konu başlıklarına verilebilecek örneklerden birkaçı olabilir. İfade ettiğimiz gibi soyut ya da somut her şey hakkında konuşabiliriz. Bir metnin konusunu bulmak için “Bu metinde hakkında söz edilen nedir?” "Bu metinde ne üzerinde duruluyor?” soruları sorulabilir.

ANA DÜŞÜNCE

İnsan, bir konu hakkında konuşurken ya da yazarken mutlaka bir amaç taşır. İnsan amaçsız bir iş yapmadığı gibi amaçsız konuşmaz, yazmaz. Amaçsız konuşan ya da yazan insan “boş konuşan”, “boş yazan” insandır. Toplum, boş konuşan ya da boş yazan insanları sevmez. Mutlaka bir amaç doğrultusunda konuşmalı ya da yazmalıyız. İşte bu amaca, konumuz hakkında okuyana ya da dinleyene vermek istediğimiz temel mesaja “ana düşünce (ana fikir) diyoruz. Ana düşünce (ana fikir), “Bu konuşmayı neden yaptım? Bu yazıyı neden yazdım?” sorularının cevabıdır. Ve yargı bildirir, bir cümleden ibarettir. İnsan saatlerce konuşurken ya da sayfalarca yazarken bu bir cümleyi okura ya da dinleyiciye benimsetme gayretiyle konuşur yazar. Sözgelimi “televizyon” hakkında saatlerce konuşan ya da sayfalarca yazan bir insan aslında “Televizyon çok faydalıdır.” mesajını vermek için uğraşır. Bütün çabası bu bir cümle hakkında okurun ya da dinleyicinin kafasında oluşan soru işaretlerini gidermek; bu fikre okuru, dinleyici ikna etmek içindir. Bunun için örnekler verir, tanıklar gösterir, benzetmeler, karşılaştırmalar yapar, sayısal istatistiklerden faydalanır vesaire… Derdi, bu mesajı ispatlamaya çalışmak, okura ya da dinleyiciye benimsetmektir.

Görüldüğü gibi burada KONUMUZ,  TELEVİZYON kelimesi; bu konu hakkında okura ya da dinleyene vermek istediğimiz temel mesaj yani ANADÜŞÜNCEMİZ, “TELEVİZYON FAYDALI BİR ARAÇTIR.” cümlesidir. Örnekten anlaşılacağı  gibi, konu, bir ya da birkaç  kelimeden ibarettir. Ana düşünce ise net bir cümleden oluşur ve yargı bildirir.

YARDIMCI DÜŞÜNCELER

Ana düşüncemizi destekleyen, geliştiren, inandırıcı hale getiren; ana düşüncemiz hakkında okurun kafasında oluşan soru işaretlerini gideren düşüncelerdir. Bir yazının her bir gelişme paragrafı aslında o yazının yardımcı düşüncesi olmalıdır. Konumuz, her bir paragrafta başka bir yönüyle ele alınıp incelenmeli, örneklerle, tanıklarla, benzetme, karşılaştırma ve sayısal istatistiklerle desteklenmeli; okur ya da dinleyici bilgilendirilip ikna edilmelidir.

Sözgelimi, “konumuz televizyon”, bu konuda “ana düşüncemiz ise televizyon faydalı bir alettir.” Burada,

• Televizyon bizi dünyadan haberdar eder.
• Televizyon bize hava durumu hakkında bilgiler verir.
• Televizyon bizi bilimsel konularda bilgilendirir.
• Televizyon sayesinde dünyanın çeşitli yerlerini tanırız.
• Televizyon bizi bilinçlendirir. vb. bizim yardımcı düşüncelerimiz olabilir.

 

Rüştü ÇAKIR